Onlangs deed oud-psychiater, columnist en auteur Bram Bakker in Hotel Hampshire Delft Centre een interview met journalist Martin Reitsma en fotografe Els de Wit over zijn nieuwe boek ‘Oud Zeer’. Een boek dat goed is ontvangen en uitstekend wordt verkocht.
Door: Martin Reitsma
Op 8 maart is Bakker overigens vanaf 21.00 uur te gast in het radioprogramma Dossier Mastenbroek op Den Haag FM waar hij komt vertellen over ‘Oud Zeer’. Ook huisarts Dr. Cees Jansen schuift dan aan, de muzikale omlijsting is in handen van Aryan van Beugen. Het programma wordt gepresenteerd door Martijn Mastenbroek en Martin Reitsma, allebei inwoners van Pijnacker-Nootdorp.
Bram bakker werd in 1963 in Zwolle geboren, hij studeerde geneeskunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam van 1982 tot 1991. Vervolgens werd hij tussen 1992 en 1999 opgeleid tot psychiater In de toenmalige Valeriuskliniek in Amsterdam. Hij promoveerde op de behandeling van paniekaanvallen. Als psychiater werkte hij op zeer diverse plekken totdat hij in 2021 om principiële redenen besloot deze titel achter zich te laten. Sinds 2003 publiceert hij columns en boeken waaronder bestsellers als ‘Verademing’ en ‘Runningtherapie’. Bakker geeft boeken uit, maakt podcasts en is actief In het theater. Hij is een van de initiatiefnemers achter de Balanskliniek.
Als psychiater uitte hij kritiek op de klinische praktijk bij psychiatrische instellingen en hekelde het, zijns inziens, gebrek aan bevlogenheid. Hij stelt gevoel centraler dan ratio en was op TV te zien en te horen bij onder meer ‘Kijken in de Ziel’. Ook stelt hij: “Er is nooit een gen gevonden dat verklaart waarom mensen psychische problemen ervaren. Dat in sommige families veel mensen mentaal kwetsbaar zijn is ten onrechte vaak geduid als erfelijke aanleg terwijl het evengoed een uitvloeisel van een bepaald emotioneel klimaat kan zijn over erfelijke belasting.”
Boek Oud Zeer
Onder het genot van een kop koffie zitten Bram Bakker, Els de Wit en schrijver dezes in het gastvrije hotel Hampshire Delft Centre. Zijn boek staat al vele weken hoog in de bestsellerlijst en heeft inmiddels volop de aandacht getrokken. In het boek beschrijft Bakker de psychische schade die mensen kunnen oplopen door een gebrek aan liefde tijdens hun jeugd. Hij geeft daarvan voorbeelden in zijn boek. Vaak blijft deze schade jarenlang verborgen tot op latere leeftijd. De schrijver refereert aan een gevoelsarm en onveilig klimaat en is zelf ook ervaringsdeskundige.
Bakker over zijn nieuwste boek: “Mijn boek gaat over de sporen die een problematische jeugd in een volwassen mens kan achterlaten. Het gaat over problemen en klachten die ineens in je bestaan kunnen opduiken en die bij zorgvuldige analyse onlosmakelijk verbonden blijken te zijn met rottige ervaringen toen iemand nog klein was óf het gaat over fijne ervaringen die er te weinig zijn geweest, zoals het gemis van genegenheid, knuffels of anderen blijken van liefde in onze vroege jaren. Dit laat sporen achter die voor mensen hinderlijk kunnen zijn in hun verdere leven. In veel ogenschijnlijk goed functionerende volwassenen zitten beschadigde meisjes en jongetjes verborgen, soms zo goed verstopt dat ze nooit meer in beeld komen, maar vaak ook melden deze geblesseerde kinderen zich op oudere leeftijd ineens alsnog bij hulpverleners, vaak In de vorm van psychische en lichamelijke klachten. Klachten die iemands functioneren ondermijnen, het kan verborgen zitten in een depressie of angstaanvallen maar evengoed in lichamelijke klachten als chronische vermoeidheid een ogenschijnlijk onverklaarbare pijn of aanhoudende ontstekingen.”
Bakker ondervond zelf ook de gevolgen van oud zeer! “Ik was zelf 54 Toen ik last kreeg van gebeurtenissen die zich tussen mijn zevende en vijftiende jaar hebben voorgedaan. Zo’n veertig jaar had ik daar ogenschijnlijk geen last van en scoorde in mijn maatschappelijk functioneren een ruime voldoende. Ineens was er geen houden meer aan en kwam al mijn pijn en verdriet over alles wat er in die jonge jaren niet goed is gegaan omhoog zonder dat ik er nog controle over kreeg”, vertelt de oud-psychiater. Meer hierover valt te lezen in zijn boek.
In de tussentijd komt Claudia, de servicegerichte medewerker van Hotel Hampshire vragen of we nog iets willen drinken? We besluiten een koffiebreak in te lassen waarbij Bakker vertelt dat hij in maart de Tokyo Marathon gaat doen, hij is al flink in training. Hij schreef zelfs een boek over de heilzame werking van hardlopen in ‘Running Therapie’.
Wars van starre protocollen
Binnen de geestelijke gezondheidszorg kennen velen Bakker’s naam, reputatie en opvattingen, die nogal eens in contrast staan met de visie van andere professionals. Bakker is wars van diverse bestaande en toegepaste protocollen zoals beschreven in het handboek van de psychiatrie: DSM V.
Het onderwerp komt op DSM als classificatiesysteem, Bakker vertelt: “In dit DSM systeem – Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders – staan de criteria vermeld waar je aan moet voldoen om voor een bepaalde stoornis te worden geclassificeerd. Over de oorzaak van de klachten en dus ook van die stoornis zelf laat men zich In het DSM systeem bewust niet uit. In vroegere tijden werd er bijvoorbeeld nog onderscheid gemaakt tussen ‘endogene depressies’ die meer met een familiaire aanleg in verband werden gebracht en ‘reactieve depressies’ die vooral werden gelinkt aan ingrijpende gebeurtenissen. Omdat het er voor de behandeling niet toe zou doen was de stelling: “Geef altijd Prozac” maar ook verdween de aandacht voor de oorzaken van een depressie te veel naar de achtergrond kunnen we nu wel stellen.” Voorts is Bakker kritisch over cognitieve gedragstherapie waarbij hij opmerkt: “Ook de cognitieve gedragstherapie bood hoop in vroegere jaren, maar hier geldt enkele decennia later eveneens dat er door strikte uitvoering van een therapieprotocol maar weinig genezing plaatsvond. PTTS is en was de enige stoornis In het DSM- systeem waarbij wél een oorzaak werd en wordt benoemd.”
“Dat mensen met oud zeer relatief vaker een beroep op professionele hulpverlening is geen gewaagde stelling”, gaat Bakker verder. “Maar dat het daarbij automatisch ook om psychologische of psychiatrische ondersteuning gaat is een misvatting want de sporen van moeilijke jonge jaren manifesteren zich niet alleen in je hersenfuncties. Betrouwbaar onderzoek naar de mate waarin er door mensen, die last hebben van oud zeer, een beroep wordt gedaan op de medische zorg is betrekkelijk schaars, met name bij de zogenaamde onbegrepen klachten de zogenoemde niet objectiveerbare klachten en afwijkingen speelt oud zeer op de achtergrond vaak een rol, denk bijvoorbeeld aan onverklaarbare vermoeidheid of pijn, fibromyalgie, het prikkelbare darmsyndroom of burn out. Mensen die deze klachten hebben belanden uiteindelijk toch het vaakst in de geestelijke gezondheidszorg”.
In de geestelijke gezondheidszorg worden mensen die zich aanmelden eerst van een psychiatrische diagnose voorzien om hiermee een declarabele behandeling mogelijk te maken. In de praktijk betekent dit een classificatie volgens het DSM systeem. In zijn boek plaatst Bakker een aantal kanttekeningen hierbij.
Schematherapie en EMDR
Er komt een glimlach om zijn mond als hij stelt: “Van alle behandelvormen die er In de reguliere GGZ worden aangeboden is schematherapie met voorsprong mijn favoriet, dat er wetenschappelijk bewijs is voor deze vorm van psychotherapie is ook nog eens een groot voordeel, want daardoor is vergoeding door zorgverzekeraars mogelijk. Schematherapie werd ontwikkeld In het verlengde van de cognitieve therapie. Het gaat dieper, is intensiever, duurt langer en wordt vaak bij langdurige en ernstige psychische problemen zoals persoonlijkheidsstoornissen ingezet”. Meer hierover in zijn boek.
Over de behandeling met EMDR – Eye Movement Desensitization and Reprocessing – als therapie duidt de schrijver controverse, maar stelt hij ook: “zelfs de grootste scepticus kan niet ontkennen dat er in de loop der jaren enorm veel wetenschappelijk bewijs is geleverd voor de werkzaamheid van EMDR. Ook depressieve mensen worden inmiddels hiermee behandeld.”
De serotonine-leugen
Over het niet bestaande verband tussen depressie en een tekort aan serotonine. Het medisch tijdschrift The Lancet trok een heldere conclusie door te schrijven: ‘Er is geen objectief aantoonbaar verband tussen depressie en serotonine’. Waarover Bram zegt: “Het raakte me ook dat we nu zeker weten dat miljoenen mensen decennialang fout zijn voorgelicht, met alle consequenties die dit voor hun verdere leven kan hebben gehad.”
Runningtherapie
Van runningtherapie is Bakker een groot voorstander waarbij hij vertelt: “runningtherapie is een wetenschappelijk bewezen en werkzame behandeling tegen depressie en in te zetten bij het bestrijden van psychische klachten: stressreductie, minder piekeren, betere concentratie, herstel van het dag-nachtritme en te combineren met psychotherapie en medicatie.” Hij schreef er eerder een boek over.
Dr. Cees Jansen
Ook Cees Jansen zal op 8 maart aanstaande als arts aanschuiven bij de radio-uitzending van Dossier Mastenbroek die zal gaan over het boek ‘Oud Zeer’ en de do en dont’s in de (geestelijke) gezondheidszorg.
Cees vertelt: “Ik ben 69 jaar en arts sinds 1983 (VU Amsterdam), huisarts sinds 1987. Na jaren dorpsarts te zijn geweest met verloskunde en consultatiebureau ben ik in 2004 naar het oosten vertrokken om uiteindelijk huisarts te worden in Enschede op een Campus, alwaar het merendeel van mijn patiënten jonge studenten zijn. Vanaf 1984 werkte ik enige jaren binnen de psychiatrie en die kennis was een goede basis voor mijn huidige praktijk met forse toename van psychosomatische problematiek. Tevens heb ik toen in diverse bladen op tv en radio mijn zorgen geuit. Er zijn zelfs kamervragen geweest vanwege mijn zorgen over de toename van studenten met deze problematiek. Ik stel derhalve dat het schier onmogelijk was om voldoende psychologen in te zetten. Voor Bram is “Oud Zeer” een “gevoelsterm” voor PTSD (posttraumatische stress disorder).”
Bakker hoopt met zijn boek een bijdrage te leveren aan de herwaardering van “Oud Zeer” als belangrijke verklaring voor veel psychische en lichamelijke klachten In het hier en nu.
Oud Zeer is verkrijgbaar in de boekhandel waaronder Boekhandel van Atten in Pijnacker en via digitale verkoopkanalen. Dossier Mastenbroek is op 8 maart te horen vanaf 21.00 uur via Den Haag FM op 92.0 FM en via de livestream op denhaagfm.nl. Het programma is terug te beluisteren op Spotify en Youtube.
Dossier Mastenbroek 
Geef een reactie