Dossier Mastenbroek

Terwijl de COVID-19 pandemie nog vers in het geheugen staat, dreigt het Mpox-virus een nieuwe volksgezondheidscrisis te veroorzaken, vooral in kwetsbare Afrikaanse gemeenschappen. Amref Flying Doctors zet zich daarom actief in om het virus te bestrijden en richt zich op preventie, voorlichting en behandeling van het virus in de meest getroffen gebieden, waar vaccins schaars zijn.

Uitbraak in Europa

De bestrijding van het virus in Afrika is niet alleen cruciaal voor de getroffen gemeenschappen daar, maar ook voor de bescherming van de volksgezondheid wereldwijd, inclusief die in Nederland, zo benadrukt Dr. Githinji Gitahi, internationaal directeur van Amref Health Africa:

“De Mpox-uitbraak onderstreept de dringende noodzaak om een pandemieverdrag aan te gaan dat gebaseerd is op gelijkheid. Verder uitstel is ondenkbaar en vergroot de gezondheidsrisico’s wereldwijd. Deze uitbraak herinnert ons eraan dat, hoewel zorgstelsels lokaal opereren, gezondheidsrisico’s wereldwijd zijn en geen grenzen kennen. De situatie onderstreept dat de veiligheid van onze gezondheid een gedeelde wereldwijde verantwoordelijkheid is.”

Hoewel de meeste gevallen van Mpox momenteel in Afrika voorkomen, zijn de eerste besmettingen ook buiten Afrika opgedoken, in Zweden en op de Filipijnen. De kans op internationale verspreiding benadrukt de urgentie om het virus in Afrika te bestrijden en ook in Nederland waakzaam te zijn. Er zijn tot nu toe nog geen meldingen van besmettingen met Mpox in Nederland, maar het RIVM geeft aan dat zorgverleners hier alert op zijn. Nauwe contacten van iemand met het Mpox-virus kunnen in Nederland worden gevaccineerd, en er zijn voldoende vaccins op voorraad.

De Wereldgezondheidsorganisatie deed eerder al een oproep aan andere landen om Afrika te steunen door vaccins te delen. Vandaag werd bekend dat Nederland voorlopig geen vaccins tegen Mpox naar Afrika zal sturen. De ongelijke verdeling van vaccins ligt in het geval van het Mpox-virus aan de basis van de huidige crisis. De ziekte is te voorkomen door vaccinaties die in veel landen beschikbaar zijn, maar niet in Afrika. Daardoor sterven er niet alleen onnodig veel mensen, maar de ziekte krijgt zo ook meer ruimte om zich over de rest van de wereld te verspreiden.

Noodsituatie

Op 14 augustus heeft het Africa Centre for Disease Control (Africa CDC) de uitbraak van het Mpox-virus uitgeroepen tot een noodsituatie voor de volksgezondheid op continentaal niveau (PHECS). Daarnaast heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de situatie erkend als een internationale noodsituatie voor de volksgezondheid (PHEIC). Dit was voor Amref Flying Doctors aanleiding om snel in te grijpen door lokale projecten te starten en grensoverstijgende ondersteuning te bieden, naast de andere activiteiten van Amref die gericht zijn op het verbeteren van de gezondheidszorg in Afrika. Samen met Africa CDC, WHO en verschillende Afrikaanse overheden werkt Amref momenteel aan de ontwikkeling van nationale noodplannen.

Samenwerking tussen de landen is cruciaal om de besmettingsketen over het hele Afrikaanse continent te doorbreken. Daarom biedt Amref Flying Doctors in Kenia, Tanzania, Oeganda en Zuid-Soedan cruciale technische ondersteuning op het gebied van uitbraakonderzoek en informeert gemeenschappen over de risico’s van dit zeer besmettelijke virus, vooral bij grensovergangen en in moeilijk bereikbare gebieden. Daarnaast werkt Amref aan het vergroten van de laboratoriumcapaciteit voor Mpox-diagnose en worden lokale zorgverleners getraind in infectiepreventie en -bestrijding.

Toenemend gezondheidsrisico

De verspreiding van het Mpox-virus in verschillende Afrikaanse landen neemt snel toe en bedreigt de gezondheid van miljoenen mensen, vooral in afgelegen en onderontwikkelde gebieden waar de toegang tot gezondheidszorg beperkt is. Tot nu toe zijn er in totaal 37.583 besmettingen en 1.451 sterfgevallen gerapporteerd in vijftien Afrikaanse landen. Daarvan vonden 14.250 nieuwe gevallen en 456 sterfgevallen plaats in 2024: een toename van 160% vergeleken met dezelfde periode in 2023.

Het virus, dat zich voornamelijk via nauw menselijk contact verspreidt, vormt een groot risico voor gemeenschappen die al te kampen hebben met gebrekkige gezondheidsvoorzieningen. Zonder snelle en gerichte interventies bestaat het gevaar dat het virus zich verder verspreidt en nog meer levens eist.

Lokale projecten

Amref Flying Doctors ondersteunt de overheden van verschillende Afrikaanse landen door het opzetten van concrete en urgente interventies. Concreet betekent dit:

• In Tanzania en Kenia voert Amref bewustwordingscampagnes over Mpox via digitale platforms, zoals WhatsApp, om gezondheidswerkers te trainen en van alle noodzakelijke informatie te voorzien om lokale gemeenschappen te informeren en bewust te maken van het virus en de gevolgen hiervan. Integratie met officiële overheidskanalen en waarschuwingssystemen draagt bij aan een snelle respons en het inperken van verspreiding.
• In Oeganda richt Amref zich op bewustwording via lokale radio en werkt samen met het Ministerie van Volksgezondheid om besmetting te traceren en te bewaken bij belangrijke grensovergangen.
• In Zuid-Soedan ondersteunt Amref het Ministerie van Volksgezondheid bij de training van gezondheidswerkers, levert educatiematerialen voor (basis)onderwijs en beheert bewakingscentra bij belangrijke grensovergangen.
• In Kenia helpt Amref bij het identificeren van de epidemiologische kenmerken van de Mpox-uitbraak, wat grensbewaking, contactonderzoek en risicoanalyse omvat. Amref werkt ook aan het Mpox Preparedness and Response Plan en de ontwikkeling van nationale bewakingsrichtlijnen.
• Op het Amref-hoofdkantoor in Nairobi, Kenia, is een multidisciplinair team opgericht, de ‘Mpox Reference Group’, dat activiteiten coördineert in verschillende landen en Africa CDC ondersteunt. Daarnaast is er een informatiecentrum opgericht om via digitale media bewustzijn en belangenbehartiging rond de Mpox-crisis te versterken.

---